Σύνταγμα 5/42. Σαν σήμερα 17-04-1944 η δολοφονία του συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού

 

Το έγκλημα που διεπράχθη στις 17 Απριλίου του 1944 στο Κλήμα Δωρίδας .Πρόκειται για τον άδικο, εν ψυχρώ φόνο του συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και την ομαδική τύφλωση που προκαλεί έως σήμερα.
Το παράδοξο και μάλλον μοναδικό στα χρονικά είναι πως έχουμε έναν φόνο στο φως της μέρας. Διεπράχθη ενώπιον μαρτύρων και από τις δύο πλευρές· του θύματος και του θύτη. Ολοι οι αυτόπτες υποδεικνύουν ως δολοφόνο το ίδιο πρόσωπο. Ο ίδιος ο δολοφόνος δεν αρνείται την πράξη του· αντιθέτως, παραδέχεται την ενοχή του χωρίς όμως να αποκαλύπτει τον λόγο του εγκλήματος. Επιπλέον, γνωρίζουμε τους ηθικούς αυτουργούς που τον ώθησαν, γνωρίζουμε και εκείνους που συνήργησαν με τον τρόπο τους στην τέλεση του εγκλήματος.
Συνοπτικά για να βγει κάποια άκρη: Ο συνταγματάρχης Ψαρρός ήταν ένθερμος πατριώτης και αταλάντευτα αντιμοναρχικός. Ξεκινάει αντάρτικο με τη βοήθεια των Αγγλων και ανεβαίνει στη Ρούμελη, όπου ήδη υπάρχει ο ΕΛΑΣ.
Στο τμήμα του δίνει την ονομασία Σύνταγμα 5/42, από το τοπικό θρυλικό Σύνταγμα Ευζώνων των Βαλκανικών Πολέμων. Εκτός από τους Άγγλους, ουδείς άλλος τον θέλει στο βουνό. Οι πάντες τον εχθρεύονται. Ο γραμματέας του ΚΚΕ Γιώργης Σιάντος τον θεωρεί αγγλική σφήνα στα πλευρά του ΕΛΑΣ. Απαιτεί είτε να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ είτε να εξαφανιστεί.
Το Σύνταγμα 5/42 του Ψαρρού έχει αφοπλιστεί από τον ΕΛΑΣ δύο φορές κατ’ εντολήν Σιάντου· μία από τον Αρη εντελώς αναίμακτα, χάρη στη γνωστή πανουργία του, και μία από τον λοχαγό Φοίβο Γρηγοριάδη μετά από σύντομη μάχη.
Το 5/42 είχε ήδη προστριβές με τον ΕΛΑΣ από την πολύ αρχή για θέματα προπαγάνδας και επιμελητείας, καθώς οι ΕΛΑΣίτες κατηγορούσαν τους μαχητές του 5/42 για πλήρη εξάρτηση από την Βρετανική βοήθεια καθώς λόγω της μεγάλης βρετανικής βοήθειας οι αντάρτες του 5/42 μπορούσαν να αγοράζουν τα τρόφιμα τους από τους χωρικούς, ενώ ο ΕΛΑΣ ήταν αναγκασμένος να βάζει φορολογία. Τον Μάη του 1943 η οργάνωση αφοπλίζεται αναίμακτα από τον ΕΛΑΣ του ΑΡΗ στη Στρώμη, και προτείνεται στον Ψαρρό η θέση του στρατιωτικού διοικητή Στερεάς Ελλάδας, την οποία αρνείται[. Μετά από διαμαρτυρίες, το 5/42 ανασυγκροτείται. Παρά όμως τις υποσχέσεις της ηγεσίας του ΕΛΑΣ τα κατασχεθέντα όπλα δεν επιστράφηκαν.
Στις 23 Ιουνίου 1943 τμήματα του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον λοχαγό Φοίβο Γρηγοριάδη και τον ανθυπολοχαγό Γεώργιο Κατσίμπα επιτέθηκαν για δεύτερη φορά κατά του 5/42. Παρόλο που η επίθεση αποκρούστηκε, ο Ψαρρός υποχρεώθηκε να αυτοδιαλύσει το τμήμα του και να μεταβεί στο Αίγιο με σκοπό την οριστική απόσυρση από το αντάρτικο. Η δεύτερη, αυτή την φορά αιματηρή, διάλυση αύξησε τα αντιεαμικά αισθήματα των ανδρών του Ψαρρού και κάθε φιλειρηνική πρόταση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν γινόταν πλέον πιστευτή. Το ΕΑΜ ύστερα από την δεύτερη διάλυση βοήθησε στην ανασυγκρότηση του συντάγματος, κάλεσε σε απολογία τον Γρηγοριάδη και διαπιστώθηκε ότι η ευθύνη ήταν του ταγματάρχη Ευθύμη Ζούλα ο οποίος δεν υπέστη καμία κύρωση .
Ο τρίτος και μοιραίος αφοπλισμός ανατίθεται και πάλι από τον Σιάντο στον συνταγματάρχη Ρήγο, διοικητή της 5ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ. Και ο Σαράφης ρίχνει λάδι στη φωτιά. Ενισχύει τη δύναμη του Ρήγου με ένα τάγμα που διοικεί ο «κακός δαίμονας» του Ψαρρού, ταγματάρχης Θύμιος Ζούλας. Ο Ψαρρός παραδόθηκε στον ΕΛΑΣ στη Σκάλα Καραΐσκου και δεν προσπάθησε να διαφύγει όπως του προτάθηκε, αλλά αιχμάλωτος παραδόθηκε στον καπετάνιο Δημήτρη Δημητρίου (Νικηφόρος) που τον έστειλε με συνοδεία ολιγομελούς αποσπάσματος ανταρτών του στον συνταγματάρχη Γεώργιο Ρήγο, στο αρχηγείο του Συντάγματος του ΕΛΑΣ που στάθμευε στον Αϊ-Λιά. Όμως στην διαδρομή το απόσπασμα συναντήθηκε με τον ταγματάρχη Ευθύμιο Ζούλα, προσωπικό εχθρό του Ψαρρού, ο οποίος μετά από σύντομο διαπληκτισμό εξετέλεσε τον Ψαρρό με το ατομικό του περίστροφο.
Ο Ζούλας πρόκειται για ιδιαίτερη περίπτωση· ήταν στέλεχος του ΚΚΕ και πολιτικά καθοδηγούνταν κατευθείαν από τον Σιάντο. Ηταν επίσης συμμαθητής και πρώην φίλος του Ψαρρού, μα η σχέση τους είχε χαλάσει από την Αθήνα για μια γυναίκα.
Στο βουνό, ο Ζούλας παραφέρεται και ασχημονεί εναντίον του πρώην φίλου του· προκαλεί συνεχείς διενέξεις, του κάνει τον βίο αβίωτο, φτάνει μέχρι να του κόψει το νερό. Παρ’ όλα τα προβλήματα που δημιουργεί, οι Σιάντος και Σαράφης τον άφηναν διοικητή μονάδας που συνόρευε με το 5/42
Όταν ο Αρης πληροφορείται τον άδικο φόνο, βγαίνει εκτός εαυτού· καθυβρίζει έξαλλος τον Ζούλα, αν και γνωρίζει τις στενές σχέσεις του με την κομματική ηγεσία, και στους δικούς του δηλώνει περίλυπος: «Αυτό θα το πληρώσουμε και θα το πληρώνουμε στον αιώνα τον άπαντα. Χάσαμε τον μισό Αγώνα». Η πρόβλεψη είναι ακριβέστατη. Ο φόνος του Ψαρρού είναι η αρχή της αμαύρωσης του ΕΛΑΣ και της Αντίστασης.
Εκτοτε, το κατηγορητήριο είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμο· οι Ελασίτες φορτώθηκαν συλλογικά την αδελφοκτονία και από αγωνιστές της ελευθερίας μετατράπηκαν σε «δολοφόνους του Ψαρρού». Και στο Συνέδριο του Λιβάνου, με τη ρετσινιά του Ψαρρού μαστίγωναν την Αντιστασιακή Αντιπροσωπεία όποτε σήκωνε κεφάλι.
Το 1948, στον Εμφύλιο, τέσσερα χρόνια μετά, μια νύχτα στον Γράμμο, ο Ζούλας εξομολογείται στον καπετάν Λευτεριά (Βαγγέλης Παπαδάκης) πώς έκανε το φονικό. Μα πάλι αποσιωπά τα αίτια· αρνείται να δώσει οποιαδήποτε εξήγηση.
Μετεμφυλιακά, το 1951, ο Ζούλας έγραψε σε έκθεσή του προς το ΚΚΕ ότι εκτέλεσε τον Ψαρρό για να μην υπάρχει πιθανότητα επανασύστασης του 5/42 Συντάγματος. Επιπλέον υποστήριξε ότι την απόφαση την είχε πάρει μαζί με τον Βελουχιώτη,
Ας σημειωθεί ότι στον Ζούλα δεν επιβλήθηκε τότε η παραμικρή τιμωρία για την πράξη του. Ούτε καν επίπληξη για τους τύπους.