Friday
Wednesday
Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων την 28η Οκτωβρίου 1940
Με αφορμή την εθνική επέτειο του «ΟΧΙ» αξίζει να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο και να τι έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής την επόμενη μέρα της ιστορικής απάντησης.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι επέδωσε ιδιόχειρα στον Έλληνα πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, στην οικία του δεύτερου, στην Κηφισιά, τελεσίγραφο, με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του ιταλικού στρατού από την ελληνοαλβανική μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία στη χώρα μας, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για τις ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του για τη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική. Μετά την άρνηση του πρωθυπουργού, το περίφημο «όχι», ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εισβολής στην Ελλάδα. Έτσι, άρχισαν όλα.
Ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζουν τα πρωτοσέλιδα της εποχής που αναφέρονται στον πόλεμο γενικά και όχι μόνο στη συγκριμένη ημέρα...
«Η Ελλάς ευρίσκεται από χθες εις πόλεμον με την Ιταλία», είναι ο τίτλος του βασικού θέματος της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στις 28 Οκτωβρίου 1940
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Βραδυνή» στις 28 Οκτωβρίου 1940
Η εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» στις 28 Οκτωβρίου 1940, βασικό θέμα της έχει, τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα. Άλλα θέματα, το πρώτο ελληνικό πολεμικό ανακοινωθέν για τον αγώνα στα σύνορα και ένα άρθρο με τίτλο «Υπέρ βωμών και εστιών».
Η εφημερίδα «ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ» στις 28 Οκτωβρίου 1940, βασικό θέμα της έχει, την έναρξη των εχθροπραξιών, το πρώτο ανακοινωθέν του Ελληνικού Επιτελείου και τους πρωινούς συναγερμούς στην Αθήνα. Άλλα θέματα, διαγγέλματα του Βασιλιά και του Πρωθυπουργού προς τον ελληνικό λαό, αλλά και ένα άρθρο με τίτλο «Η ζωή μας εις την υπερεσίαν της Πατρίδος».
 | |||||
Η εφημερίδα «ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ» στις 28 Οκτωβρίου 1940, βασικό θέμα της έχει τις προβλεπόμενες λύσεις μετά τη συμφωνία Χίτλερ- Πεταίν. Άλλα θέματα, η τριπλή φάση του πολέμου, οι προειδοποιήσεις της Αμερικής, η συνέχιση των βομβαρδισμών και ένα άρθρο με τίτλο «Η τιμή».
Η εφημερίδα «ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ» στις 28 Οκτωβρίου 1940, σε 4η έκδοση, ανακοινώνει το τελεσίγραφο της Ιταλίας προς την Ελλάδα. Άμεση αντίδραση της Ελλάδας, η γενική επιστράτευση. Άλλα θέματα, ερώτηση αν ο στρατάρχης Πεταίν αρνήθηκε να κηρύξει πόλεμο κατά της Αγγλίας και το πρακτορείο «Ρώυτερ» αναφέρει «Ουδεμία νέα παραχώρησις».
Κεντρικό θέμα της εφημερίδας είναι ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Επίσης δίνονται οδηγίες για παθητική αεράμυνα.
Ακολουθούν διάφορα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας «Βραδυνή» από την εποχή του ελληνοϊταλικού πολέμου
Πρωτοσέλιδο της εποχής από την εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ»
Ένα ακόμη πρωτοσέλιδο της εποχής από την εφημερίδα «ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ»
Tuesday
Έτσι χάθηκε η Ανατολική Θράκη
Από το 1821 όταν το Γένος μας ξεσηκώθηκε ενάντια στον Οθωμανό τύραννο μέχρι τα 1922 ο Ελληνισμός προχωρούσε, προχωρούσε προς το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας και δεν θα είχαν χαθεί όλα το 1922 εάν οι υποτακτικοί της ξενοκρατίας δεν υποχωρούσαν και χάναμε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και την Τένεδο στην συνθήκη της Λωζάννης χωρίς ο Κεμάλ να ρίξει ούτε μία σφαίρα!
Και ήταν τότε, στα δραματικά εκείνα χρόνια, λίγο πριν την καταστροφή της Σμύρνης, όταν ο Ιωάννης Μεταξάς, ο “φασίστας”, έγραφε στην εφημερίδα “ΧΡΟΝΙΚΑ”:
“Είμεθα εις θέσιν εν Θράκη να προβώμεν εις δράσιν. Η Θράκη χωρίζεται δια θαλάσσης από του εχθρού, είναι επομένως ευχερής η άμυνα αυτής με μικρές δυνάμεις. Έπειτα, κοίται επ’ αυτής η Κωνσταντινούπολις, η συγκέντρωσις επομένως εν Θράκη Στρατού, κυρίως δε μεγάλης δυνάμεως εις Τσατάλτζαν έναντι της Κωνσταντινουπόλεως θα απετέλουν σπουδαία επιχειρήματα δια τας περί Θράκης διπλωματικάς διαπραγματεύσεις.” (Σπύρου Μελά, ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ, Εκδόσεις Historia Αθήνα 2016)
Έτσι χάθηκε η Ανατολική Θράκη, την οποία εάν κατείχε η Ελλάς θα ήταν σήμερα ένα Έθνος 20 εκατομμυρίων, θα ήταν περιφερειακή δύναμη με συγκυριαρχία στα Στενά των Δαρδανελίων. Έτσι η Πατρίδα μας μία από τις χώρες που νίκησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο βρέθηκε περισσότερο νικημένη και από τους νικημένους με ξεριζωμένο τον Ελληνισμό από Μικρά Ασία και Ανατολική Θράκη και έχοντας μέσα στα σπλάχνα της έναν μοιραίο διχασμό.
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940: ΕΝΑ ΕΠΟΣ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ !!!
Κ.Κ.Ε : ΟΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΑΤΥΠΟΙ ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΥΡΕΛΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ.
«Δεν επετέθη η Χιτλερική Γερμανία εναντίον της Αγγλίας
και της Γαλλίας, αλλ’ αυταί επετέθησαν εναντίον της Γερμανίας».
Δήλωσις Στάλιν εις «Πράβδα» 30 Νοεμβρίου 1939.
Το δουλικό ΚΚΕ ευθυγραμμίστηκε με το γερμανο-σοβιετικό σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότωφ της 23 Αύγουστου 1939 και διεκήρυττε, ότι δεν πρέπει να πολεμήσουμε κατά του Άξονος και κατηγορεί τον Μεταξά ότι… προετοιμάζει πόλεμο. Απίστευτο κι όμως αληθινό. Παραθέτω τα αναμφισβήτητα κείμενα.
Κατ’ αρχήν, η Κ.Ε. του ΚΚΕ εις Μανιφέστο της 20 Απριλίου 1940 («Ριζοσπάστης» 2 Μαΐου 1940) διεκήρυξε:
«Το πέρασμα της βασιλομεταξικής δικτατορίας στην υπηρεσία των αγγλογάλλων, συντελούμενο μέσα στις συνθήκες της έντασης των σχέσεων τους με την Ιταλία, σημαίνει -ούτε λίγο ούτε πολύ- πρόσκληση προς τους ιμπεριαλιστές να βγάλουν τα μάτια τους πάνω στα ελληνικά εδάφη και εξουσιοδότηση τους να μην αφήσουν πέτρα πάνω στην άλλη, στην δυστυχισμένη πατρίδα μας» (βλ. έκδοση Κ.Ε. του ΚΚΕ με τίτλο: «Το ΚΚΕ από το 1918 ως το 1931», τόμ. Α’ «Το ΚΚΕ από το 1918 ως το 1926» σε παράρτημα κειμένων της περιόδου 1932-1941, σελ. 498).
Το ΚΚΕ την 30ην Απριλίου 1940 κυκλοφορεί προκήρυξη προς τον Ελληνικό Λαό, όπου έλεγε τα ακόλουθα:
«Ο πόλεμος, όπου η δικτατορία ετοιμάζεται να σκοτώσει τα παιδιά σου, να φέρει τον θάνατον στα γυναικόπαιδα και την καταστροφή και τον αφανισμό σ’ ολόκληρη τη χώρα, δεν είναι αγώνας για την πατρίδα μας… Ο πόλεμος που ετοιμάζει η δικτατορία θα μας οδηγήσει στη μοίρα του Πολωνικού λαού. Η δικτατορία κατεβαίνει στον πόλεμο αυτό με μοναδικό «σύμμαχο» την ιμπεριαλιστική Αγγλία» (σελ. 507-508).
Κι όταν μας επετέθησαν οι Ιταλοί, η Κ.Ε. του ΚΚΕ εξέδωσε Μανιφέστο (7 Δεκεμβρίου 1940) όπου διεκήρυττε τα έξης:
«Ο πόλεμος αυτός που προκλήθηκε από τη βασιλομεταξική σπείρα, που διατάχτηκε από τους εγγλέζους ιμπεριαλιστές, δεν μπορεί να έχει την παραμικρή σχέση με την υπεράσπιση της πατρίδος μας. Ούτε είναι βέβαια «πόλεμος κατά του φασισμού», όπως δήλωσε κυνικά ο αρχιφασίστας Μεταξάς, ο δήμιος του λαού μας. Μα ούτε και πόλεμος για την απελευθέρωση των ελληνικών μειονοτήτων της Αλβανίας άπ’ το ζυγό του ιταλικού φασισμού και της Αλβανικής αστοτσιφλικάδικης κλίκας, γι’ αυτό ο πόλεμος αυτός δεν μπορεί νάχει καμμιά σχέση με την ελευθερία» (σ. 509-510).
Αν δεν υπήρχαν τα έγγραφα, που προέρχονται αποκλειστικά από κομμουνιστικές πηγές ουδείς θα πίστευε, ότι ήταν δυνατόν να γραφούν τέτοιες προδοσίες.
Μετά την κήρυξη του πολέμου, ο Ζαχαριάδης έγραψε μίαν επιστολή με ημερομηνία 31 Οκτωβρίου 1940 και καλούσε τους Έλληνες κομμουνιστές «να δώσουν όλες τους τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη, στον πόλεμο αυτόν, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά». Κατόπιν, την 26 Νοεμβρίου 1940, ο Ν. Ζαχαριάδης ανακαλεί την προηγούμενη επιστολή του και ισχυρίζεται ότι η Ελλάς κάνει κατακτητικό πόλεμο!!! Πλέον αυτού του «ανοιχτού γράμματος» ο Ν. Ζαχαριάδης στέλνει και τρίτη επιστολή (15 Ιαν. 1941) προς τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ όπου χαρακτηρίζει τον πόλεμο φασιστικό, καταχτητικό, ιμπεριαλιστικό από Ελληνικής πλευράς και υποστηρίζει ότι ο Μεταξάς είναι ο ύπ’ αριθμ. 1 εχθρός του λαού και της χώρας!!!
Ο βούλγαρος κομμουνιστής Γ. Δημητρώφ ομιλών την 23ην Αυγούστου 1940 από ραδιοφώνου σχετικώς με το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο είπε τα εξής ανισόρροπα:
«Το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο αποτελεί ένα όργανο ειρήνης. Δεν εξασφάλισε μονάχα την ειρήνη στους λαούς της Ε.Σ.Σ.Δ. μα έδωσε τη δυνατότητα και στους άλλους λαούς, ιδιαίτερα τους βαλκανικούς, να γλυτώσουν απ’ τον πόλεμο. Μα οι βαλκανικές Κυβερνήσεις δεν επωφελήθηκαν απ’ την ευκαιρία αυτή κι ο πόλεμος απειλεί σήμερα να τραβήξει στα δίχτυα του τις βαλκανικές χώρες. Πιο άμεσα απ’ όλες απειλείται απ’ τη μεγαλύτερη καταστροφή η Ελλάδα εξ αιτίας της πολιτικής της κυβέρνησης της, που προκάλεσε τη δυσπιστία και των δύο εμπολέμων παρατάξεων» («Ριζοσπάστης» 30 Αυγ. 1940).
Αυτό είναι μόνο ένα απόσπασμα από το ποινικό μητρώο της εγκληματικής οργάνωσης του Κ.Κ.Ε. Και βέβαια δεν εκπλήσσεται κανένας. Αυτό που πραγματικά είναι εξωφρενικό είναι που η σημερινή κυβέρνηση φτιάχνει το δικό της ποινικό μητρώο αφού μιμείται τους προδότες, ξεπουλώντας την πατρίδα και όχι τους Εθνικούς Κυβερνήτες σαν τον Ιωάννη Μεταξά. Αλλά όπως έχουμε πει χιλιάδες φορές ΤΑ ΟΧΙ ΘΕΛΟΥΝ ΜΕΤΑΞΑΔΕΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ ΒΟΥΛΕΥΤΑΔΕΣ.
ΖΗΤΩ Η 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
ΖΗΤΩ Ο ΕΘΝΑΡΧΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ Β. ΛΟΥΚΑΚΟΣ
Monday
26 Οκτωβριου .Η Απελευθερωση της Θεσσαλονικης
Η 26η Οκτωβρίου αποτελεί σημαντική ημέρα για τη Θεσσαλονίκη, καθώς η γιορτή του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου συνδυάζεται με την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης, το 1912.
Οι δύο βαλκανικοί πόλεμοι στις αρχές του 20ου αιώνα έδωσαν τη δυνατότητα στην Ελλάδα να διεκδικήσει και να κατακτήσει ορισμένα πάλαι ποτέ δικά της εδάφη, επεκτείνοντας σημαντικά τη μεθοριακή της γραμμή. Μεταξύ των πιο σπουδαίων κατακτήσεων συγκαταλέγεται η Θεσσαλονίκη, η «φυσική πρωτεύουσα» της Μακεδονίας: μία πόλη με αξιοσημείωτη στρατηγική θέση, η οποία ανέκαθεν έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ιστορική πορεία των Ελλήνων. Ωστόσο, η απελευθέρωση της πόλης κάθε άλλο παρά μία εύκολη υπόθεση ήταν.
Επιμέλεια: Ανδρέας Μέγκος
Ήδη από τις αρχές του αιώνα το κλίμα στα Βαλκάνια ήταν φορτισμένο
αρνητικά. Ο εθνικισμός του κινήματος των «Νεότουρκων», οι οποίοι
ουσιαστικά είχαν υπό τον έλεγχό τους την εξουσία της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, είχε ως αποτέλεσμα τη συσπείρωση των υπόλοιπων κρατών της
Αυτοκρατορίας εναντίον αυτής.
Την ίδια περίοδο το «Κρητικό ζήτημα», δηλαδή η ένωση της Κρήτης με την
Ελλάδα, επιδείνωσε τις σχέσεις μεταξύ της χώρας μας και της Τουρκίας ενώ
η προσωρινή απελευθέρωση των Δωδεκανήσων κατά τον ιταλοτουρκικό πόλεμο
είχε ήδη σημάνει την έναρξη των Ελληνοτουρκικών τριβών. Η Ελλάδα από
τις αρχές Οκτωβρίου του 1912 βρισκόταν σε πόλεμο με την παραπαίουσα
Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Έπειτα από την επιτυχή προέλαση του Ελληνικού Στρατού στην Ελασσόνα (24 Οκτωβρίου 1912) ανέκυψε ένας μείζον προβληματισμός σχετικά με την πορεία που θα έπρεπε να ακολουθήσει ο Ελληνικός Στρατός. Το Ελληνικό Στρατηγείο με αρχηγό τον διάδοχο Κωνσταντίνο, θεωρούσε ότι η πορεία του ελληνικού στρατού θα έπρεπε να καθοριστεί ανάλογα με τις κινήσεις του οθωμανικού στρατού, με τη σκέψη ότι βασικός στρατιωτικός στόχος σε ένα πόλεμο είναι η νίκη του αντίπαλου στρατού και όχι η κατάληψη θέσεων. Η πολιτική ηγεσία θορυβημένη από την νικηφόρα πορεία του βουλγαρικού στρατού και την πορεία του προς τη Θεσσαλονίκη, θεωρεί ότι οι ελληνικές δυνάμεις θα πρέπει να κινηθούν άμεσα στην πόλη.
Στις 25 Οκτωβρίου 1912 αφού είχε ακολουθήσει η κατάληψη της Κοζάνης ο διάδοχος Κωνσταντίνος δέχεται τηλεγράφημα από τον υπουργό Εξωτερικών κύριο Κορομηλά ο οποίος απαριθμούσε τις νίκες των αντίπαλων στρατευμάτων χωρίς να κάνει καμία αναφορά στις επιτυχίες του Ελληνικού στρατού, υποδεικνύοντας τις επόμενες κινήσεις του στρατού. Η οργισμένη απάντηση του διάδοχου Κωνσταντίνου έφτασε άμεσα: «Ευχαρίστως εμάθαμε τας επιτυχίας του βουλγαρικού, σέρβικου και μαυροβουνιωτικού στρατού» … «αποτελεί κατόρθωμα του ελληνικού στρατού απαιτήσαν ολόκληρον την έντασιν των δυνάμεων του, δυνάμενον να τιμήση οιονδήποτε στρατόν, τον οποίο δεν παραγνωρίζεται ούτε να υποτιμάται» και κατέληγε φανερά εκνευρισμένος με την εξής φράση «Θα εξακολουθήσω με την αυτήν έντασιν δυνάμεων επιδιώκων την καταστροφή του εχθρού επί τη βάσει του σχεδίου το οποίον προδιέγραψα και του οποίου τον αντικειμενικόν σκοπόν μόνος εγώ είμαι αρμόδιος και υπεύθυνος να κανονίζω. Παρακαλώ δε υμάς όπως ευαρεστούμενος μη προσπαθήτε όπως επηρεάζητε την διεύθυνσιν των επιχειρήσεων».
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος απέστειλε τηλεγράφημα με το οποίο ζητούσε ενημέρωση και κατέληγε ως εξής «Αναμένω να μου γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν ην θα ακολουθήσει η προέλασης του στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ’ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρηθώμεν μίαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην». Όμως οι σχετικές διαταγές για προέλαση προς τη Θεσσαλονίκη είχαν ήδη εκδοθεί από τον διάδοχο Κωνσταντίνο.
Έπειτα από την επιτυχημένη μάχη των Γιαννιτσών, οι έξι μεραρχίες του ελληνικού στρατού πέρασαν τον ποταμό Αξιό και έφτασαν έξω από την πόλη της Θεσσαλονίκης στις 25 Οκτωβρίου 1912. Το αρχηγείο εγκαταστάθηκε στο Τοψίν. Εκεί ξεκίνησαν πυρετώδεις διαπραγματεύσεις μεταξύ του διαδόχου Κωνσταντίνου και του Χασάν Ταχσίν Πασά σχετικά με την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Ο διάδοχος απαιτούσε την παράδοση του οπλισμού του τούρκικου στρατού αλλά και την καθολική παράδοση των τούρκικων στρατιωτικών μονάδων της πόλης. Έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις τελικά ο Ταχσίν Πασάς απεδέχθη τους όρους του διαδόχου και στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού Ιωάννης Μεταξάς και Βίκτωρ Δούσμανης στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης υπέγραψαν το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, παραδίνονταν ως αιχμάλωτοι 25.000 Τούρκοι στρατιώτες και 1.000 αξιωματικοί. Στην κατοχή του ελληνικού στρατού περιέρχονταν όλος ο βαρύς και ελαφρύς οπλισμός του σχηματισμού (70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τυφέκια και πυρομαχικά). Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη.
Μη γνωρίζοντας την επιτυχή έκβαση της διαπραγμάτευσης του διαδόχου Κωνσταντίνου ο οποίος επιθυμούσε να διασφαλίσει των πλήρη αφοπλισμό των οθωμανικών στρατευμάτων ώστε να μην διεξαχθεί μάχη εντός της πόλης με δυσάρεστες συνέπειες στον άμαχο πληθυσμό, ο Ελευθέριος Βενιζέλος έστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα προς το διάδοχο Κωνσταντίνο και στο βασιλέα Γεώργιο Α′ το οποίο έλεγε: «Παραγγέλλεσθε ν′ αποδεχθήτε την προσφερόμενης υμίν παράδοσιν της Θεσσαλονίκης και εισέλθητε εις αυτήν ανευ τινος αναβολής. Καθιστώ υμάς υπεύθυνον δια πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής».
Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ, που εικονείζει τον Ταχσίν Πασά να υπογράφει το πρωτόκολλο παραδόσεως της Θεσσαλονίκης.
Όμως όταν εστάλη το τηλεγράφημα ο διάδοχος Κωνσταντίνος είχε ήδη
συμφωνήσει και παραλάβει την πόλη οπότε απέστειλε την ακόλουθη απάντηση:
«Συναισθάνομαι πλήρως την ευθύνην ην φέρω και παρακαλώ να μη μοι
οπομιμνήσκηται τούτο δι′ οποιαδήποτε υπόθεσιν. Εάν ώφειλον η ου να
παραδεχθώ την παράδοσιν της Θεσσαλονίκης ήμην ο μόνος αρμόδιος να κρίνω
ευρισκόμενος επί τόπου και επιβάλλω τους όρους . Απόδειξις δε το
επιτευχθέν αποτέλεσμα».
Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ, που απεικονίζει εξιδανικευμένα τη συνάντηση του διαδόχου Κωνσταντίνου με το στρατιωτικό διοικητή της Θεσσαλονίκης Ταχσίν Πασά, ο οποίος παρέδωσε επίσημα την πόλη στον ελληνικό στρατό. Διακρίνονται πίσω αριστερά του Κωνσταντίνου, ο γιος του πρίγκιπας Γεώργιος, και πίσω από τον Ταχσίν Πασά ο αντισυνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης.
Από τα μεσάνυχτα ακόμη της 26ης Οκτωβρίου είχαν εισέλθει τα πρώτα τμήματα των μακεδονομάχων πολεμιστών με επικεφαλής τον Κων. Μαζαράκη. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, μια ίλη του 1ου συντάγματος Ιππικού υπό τον ίλαρχο Βερύκιο έφτασε ως την πλατεία Ελευθερίας. Τμήματα της έβδομης μεραρχίας κατέλαβε το Διοικητήριο και άλλα δημόσια κτίρια, ενώ ο Θεσσαλονικιός Αλέξανδρος Ζάννας ύψωσε με τη βοήθεια ενός ναυτόπουλου την ελληνική σημαία στον ιστό του Λευκού Πύργου.
Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ, που εικονίζει την επίσημη είσοδο του Ελληνικού Στρατού στη Θεσσαλονίκη, 1912.
Το μεσημέρι της 27ης Οκτωβρίου μπήκαν επίσημα στην πόλη, υπό δυνατή βροχή, τα πρώτα τμήματα του ελληνικού στρατού που έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό από χιλιάδες Θεσσαλονικείς που πανηγύριζαν για την απελευθέρωσή τους. Μεταφέρουμε από το βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου: «Το Μεγάλο άλμα, η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης», ένα απόσπασμα από μια πολύτιμη μαρτυρία του παλιού πολεμιστή Χαρίλαου Χαρίση από τις πρώτες ώρες του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη.
«Προηγούντο περί τους είκοσι σαλπιγκτάς και έπετο ο αξιωματικός σημαιοφόρος με αναπεπταμένην την σημαίαν και τους παραστάτας εφ′ όπλου λόγχην. Ηκολούθει έφιππος ο συνταγματάρχης Κωνσταντινόπουλος και αυτόν ηκολούθουν οι λόχοι. Όλοι με γυμνά τα ξίφη των με πρόσωπα ηλιοκαμένα και λάμποντα απο ψυχικήν χαράν…»
«Τριακόσιοι μαθηταί με τα μπλε πηλήκια και ένα πλήθος Ελλήνων περικυκλώσαμε και ανεμίζοντας τα πηλήκια στον αέρα, ζητωκραυγάζαμε έξαλλοι. Ζήτω η Ελλάς, Ζήτω ο Διάδοχος, Ζήτω ο γενναίος ελληνικός στρατός. Όλοι φιλήσαμε την πολεμικήν σημαίαν με δάκρυα χαράς. Και επειδή δεν ήτο δυνατόν να σφίξουμε το χέρι του έφιππου συνταγματάρχη, άλλοι θωπεύαμε τις μπότες του και όλοι μαζί βαδίζοντες μεταξύ των τετράδων των ευζώνων και έχοντες εν κύκλω τον συνταγματάρχην, εζητωκραυγάζαμε συνεχώς…».
Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ, που εικονίζει τον βασιλέα Γεώργιο Α′ με τον διάδοχο Κωνσταντίνο να μπαίνουν στην ελεύθερη Θεσσαλονίκη.
Η είσοδος των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων προκάλεσε μοναδικές εκρήξεις χαράς και ρίγη έξαλλου ενθουσιασμού. Έχουμε πολλές περιγραφές από αυτές τις συγκλονιστικές στιγμές που έζησε η πόλη, από δημοσιογράφους, λογοτέχνες και στρατιωτικούς, ενώ εντυπωσίαζε το γεγονός πού είχαν βρεθεί σε λίγες μόνο ώρες αμέτρητες ελληνικές σημαίες οι οποίες είχαν υψωθεί στα μπαλκόνια.
Οι πανηγυρισμοί κορυφώθηκαν την επόμενη μέρα, Κυριακή 28 Οκτωβρίου, όταν έφθασε στις 11 το πρωί στο σιδηροδρομικό σταθμό ο αρχιστράτηγος διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος. Του έγινε μεγαλειώδης υποδοχή και έφιππος επικεφαλής της 1ης μεραρχίας κατευθύνθηκε στο Διοικητήριο όπου δέχτηκε τις αρχές της πόλης και τους ξένους προξένους στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Μηνά.
Ελαιογραφία του Πολύκλειτου Ρέγκου, που εικονίζει τον βασιλέα Γεώργιο Α′ με τον διάδοχο Κωνσταντίνο να μπαίνουν στην ελεύθερη Θεσσαλονίκη. Από τη Λέσχη Αξιωματικών Θεσσαλονίκης.
Τη Δευτέρα 29 Οκτωβρίου με ειδικό τρένο από τη Βέροια έφτασε στην πόλη ο βασιλιάς Γεώργιος Α′, τον οποίο υποδέχτηκαν οι αρχές και χιλιάδες κόσμου που είχε παραταχθεί κατά μήκος των πεζοδρομίων ως την βίλα Χατζηλαζάρου, στην περιοχή της Ανάληψης, όπου κατέλυσε η βασιλική οικογένεια. «Ολόκληρος η πόλις, έγραφαν οι εφημερίδες, είχε διακοσμηθεί πλουσίως και εορταστικώς, από πρωίας δε, παρά την πίπτουσαν βροχήν, είχε προσλάβει όψιν πρωτοφανώς πανηγυρικήν». Η λαμπρή δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης, «χοροστατούντος του μητροπολίτου Γενναδίου και παρουσία του ανωτάτου άρχοντος, της βασιλικής οικογενείας, των τοπικών και προξενικών αρχών και πλήθους ενθουσιώδους λαού», έγινε στην εκκλησία του Αγίου Μηνά στις 30 Οκτωβρίου. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α′ επισφράγισε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης με την είσοδό του και τη μόνιμη παραμονή του στην πόλη ως την δολοφονία του το Μάρτιο του 1913.
Υστερόγραφο: Όλοι σχεδόν οι πίνακες ζωγραφικής που αναφέρονται στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, όπως η υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης της πόλης από τον Χασάν Ταχσίν, η είσοδος στην πόλη του βασιλιά Γεωργίου Α′ και του αρχιστρατήγου του ελληνικού στρατού διαδόχου Κωνσταντίνου, φιλοτεχνήθηκαν από τον ζωγράφο Κενάν Μεσαρέ, γιο του Τούρκου αρχιστρατήγου Χασάν Ταχσίν Πασά, ο οποίος παρέδωσε την πόλη στους Έλληνες. Ο Κενάν παρέμεινε στην Ελλάδα (στα Γιάννενα), πήρε την ελληνική υπηκοότητα και οι απόγονοί του με το επώνυμο Μεσαρέ συνεχίζουν να μένουν στην «πατρίδα τους».
Πηγές κειμένου:
– Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου
– Πολιτική Ιστορία Νεωτέρας Ελλάδος (Σπυρίδων Μαρκεζίνη)
– Αρχεία Γενικού Επιτελείου Στρατού 1901-1922
– Επίσημη ιστοσελίδα Ελληνικής Βασιλικής Οικογένειας
Sunday
Ιωάννης Π.Μεταξάς - Κυβερνήτης
Για να κατανοήσει κανείς τα γεγονότα και τις πολιτικές εξελίξεις του 1936 και να εκτιμήσει τους λόγους που οδήγησαν τον Ιωάννη Μεταξά στην Δικτατορία της 4ης Αυγούστου, μία Δικτατορία χωρίς την επέμβαση του στρατού, χρειάζεται να έχει γνώση και σε όσα κινήματα προηγήθηκαν στην Ελλάδα στην δεκαετία του 1930 και στην πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στην Ευρώπη εκείνη την εποχή.
Ο Ιωάννης Μεταξάς από την αρχή του βίου του θεωρούσε λάθος και κατέκρινε την ανάμειξη του στρατού στη πολιτική, οι σχετικές καταγραφές στο Ημερολόγιο του είναι πολλές και τακτικά ενεργεί για την καταστολή στρατιωτικών κινημάτων.
Το 1935 σημειώνει :20-24 Μαρτίου. Λέγω προς πάντα στρατιωτικόν που με πλησιάζει, ότι δεν τους έχω ανάγκην, και δεν εννοώ να έχω καμίαν υποστήριξίν των. Ούτε και να ανακατεύωνται στην πολιτικήν, ούτε να σκέπτωνται κινήματα. Δεν τους χρειάζομαι μου φθάνει ο λαός. Να κοιτάνε το καθήκον τους.
Τελείως απογοητευμένος είναι και από την πολιτική κατάσταση. Στις 8 Απριλίου του 1935 εν όψει των εκλογών σημειώνει.
Ο πολιτικός κόσμος σάπιος μέχρι μυελού οστέων.... Την 1 Μαίου Χρεωκοπία του πολιτικού κόσμου. Κατάστασις γενική πνικτική. Ο κόσμος θέλει την ησυχίαν του και αφοσιωμένος εις την βιοπάλην του δεν βλέπει τίποτε άλλο. Ανέχεται όλα, καταχρήσεις κλεψιές. Ανάτασις καμία.
Μέσα σε αυτό το κλίμα απαξίωσης του δημοσίου βίου και των συντεταγμένων της κοινωνίας, αρχίζει το 1936.
Την 1η Ιανουαρίου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς επανεκδίδει την εφημερίδα του ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, (πρώτη φορά είχε κυκλοφορήσει την 12 Μαίου 1935). Στόχος του ήταν να συγκρατήσει το στρατό μακριά από την ανάμειξή του στην πολιτική. Ενας νέος «Στρατιωτικός Σύνδεσμος» είχε εμφανισθεί. με αρχηγό τον στρατηγό Κ. Πλατή, τον οποίον υποστήριζε ο Αλέξανδρος Παπάγος, και εκπροσωπούσε τους αντιβενιζελικούς. Ο Παπάγος ήταν Υπουργός των Στρατιωτικών στην Κυβέρνηση του Κονδύλη (10.10.1935 έως 30.11.1935) που επανέφερε τον Βασιλέα Γεώργιο Β' την 25η Νοεμβρίου 1935.
Ο Ιωάννης Μεταξάς υποψιάζεται ότι με τον νέο «Στρατιωτικό Σύνδεσμο» και τον Πλατή ετοιμάζεται ένα νέο κίνημα. Εχει προηγηθεί το Κίνημα του Πλαστήρα στις
6η Μαρτίου του 1933, που κατέληξε με την δίωξη του Ε. Βενιζέλου εκ μέρους του Ιωάννου Μεταξά.
Την 1η Μαρτίου 1935 γίνεται το Κίνημα των Αξιωματικών του Ναυστάθμου, που οι άμεσες ενέργειες του Μεταξά, ως Υπουργού άνευ Χαρτοφυλακίου στη Κυβέρνηση Π. Τσαλδάρη, το κατέστειλαν. Το αποτέλεσμα του κινήματος του Ναυστάθμου, του οποίου την αρχηγία εκ μέρους του Βενιζέλου και πάλι είχε ο Αλέξ. Ζάννας, (Γρηγόριος Δαφνής «Η Ελλάς μεταξύ των δύο Πολέμων» 2ος τ. 281-369), ήταν ότι ο Ε. Βενιζέλος με την σύζυγόν του και ανώτερους αξιωματικούς του ναυτικού και πλοία του ελληνικού στόλου, κατέφυγαν στην ιταλοκρατούμενη Δωδεκάνησο, όπου και εγκατέλειψαν τα πλοία για να τα επιστρέψουν στο Ναύσταθμο οι πλωτάρχες τους. Οι ίδιοι απέπλευσαν από την Ρόδο με ιταλικό υπερωκεάνειο. Οι δε στρατηγοί της Βορείου Ελλάδος Βεντήρης και Καμένος παραδόθηκαν στους Βουλγάρους.". Ο Ι. Μεταξάς στο κίνημα αυτό αντιστέκεται και στην επέμβαση των ξένων, των Αγγλων που ορισμένα πολιτικά πρόσωπα συστήνουν.
Και έτσι αρχίζει το 1936 με το «Αποτακτικό» που αφορά την επαναφορά στο στράτευμα των αξιωματικών που είχαν λάβει μέρος στο κίνημα του Ναυστάθμου το 1935, να καταλαμβάνει σοβαρή θέση στα πολιτικά δρώμενα.
Την 26η Ιανουαρίου 1936 διεξήχθησαν υποδειγματικά οι εκλογές από την Κυβέρνηση Δεμερτζή. Ψήφισαν 1.278.085, έγκυρα ήταν 1.274.000. Ο Μεταξάς με το κόμμα των Ελευθεροφρόνων έλαβε ποσοστό 3,94% και 7 έδρες. Τα δύο μεγάλα κόμματα περίπου ισοψήφισαν και προέκυψε θέμα αναδείξεως Κυβέρνησης. Η Κυβέρνηση Δεμερτζή παρέμεινε ως Υπηρεσιακή και στις 2 Μαρτίου συνήλθε σε πρώτη συνεδρίαση η Γ' Αναθεωρητική Βουλή. Εν τω μεταξύ το ΚΚΕ ετοιμαζόταν να στηρίξει τους Φιλελεύθερους.(συμφωνία Σοφούλη-Σκλάβαινα). Τότε ο Παπάγος απείλησε τον Βασιλέα με κίνημα εκ μέρους του στρατού και δήλωσε ότι ο στρατός δεν θα ανεχθεί μια Κυβέρνηση που θα στηριζόταν στο ΚΚΕ.
Την 3η Φεβρουαρίου1936 Ο Ιωάννης Μεταξάς δηλώνει στο «Ελεύθερο Βήμα»
«από εδώ και εμπρός ζήτημα στρατιωτικό είναι μόνο η πολεμική παρασκευή της χώρας». Που αποτελεί μια σημαντική μαρτυρία, για την επερχομένη θύελλα του πολέμου. Ήδη εκείνη τη στιγμή που το λέει οι Ιταλοί έχουν από τον Οκτώβριο εισβάλει στην Αβυσσηνία και ο Χίτλερ μόλις έχει επαναφέρει την υποχρεωτική στράτευση.
Αγρια απόκρουσίς μου.- επ' ουδενί λόγω ξένοι- Προτιμοτέρα κατίσχυσις Βενιζέλου παρά επέμβασις ξένων.
Ο Μεταξάς ο διορατικός και υπεύθυνος στρατηγός και τότε Υπουργός Στρατιωτικών, έχει απόλυτη γνώση του τι συμβαίνει στην Ευρώπη.
Την 11η Φεβρουαρίου 1936 το «Ελεύθερο Βήμα» δημοσιεύει και επαινεί τις θέσεις και τις δηλώσεις του Μεταξά σχετικά με το Αποτακτικό. Στην «Εφημερίδα των Ελλήνων» επιπλέον ξεκαθαρίζει την θέσιν του. Δηλώνει ότι το κόμμα των Ελευθεροφρόνων δεν συμμετέχει σε κανένα κομματικό συνασπισμό. Θέλει να έχει ελευθερία κινήσεων. Στηρίζει την Βασιλείαν και αυτό μόνο προσδιορίζει την θέση του κόμματος του.
Την 5 Μαρτίου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς ορκίστηκε για πρώτη φορά Υπουργός των Στρατιωτικών στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Δεμερτζή, σε συνεννόηση με τον Βασιλέα και τον Δεμερτζή.
1936. 5 Μαρτίου, Πέμπτη.
Θ. Αγγελόπουλος ειδοποιεί συμβαίνοντα στρατόν. Απαντώ, συσταίνω Βασιλέα να μου δώση Υπουργείον Στρατιωτκών. Σκυλακάκης, Διάκος παρόντες- αποφασίζω να σπεύσω ο ίδιος. Ενθαρρύνουν.-Μεταβαίνω Ανάκτορα. Με Βασιλιά. Να παραλάβω αμέσως. Εγκρίνει. Καλεί Δεμερτζήν. Παραίτησις Παπάγου, Πλατή.- Ορκίζομαι. Επεισόδιο με ιερέα. 3 Υπουργείον με Δεμέστιχαν. Καταλαμβάνω. Δραστήρια μέτρα. Τηλεφώνημα. Επίσκεψις Πλατή. Απειλαί του. Απαντώ δριμύτατα. Τον προκαλώ. «Μόνον νεκρός θα εξέλθω εντεύθεν». Τον απομακρύνω.-Μερικοί συγκεντώθησαν. Πάσα αντίδρασις ματαία.5μ.μ. Απολύτως κύριος της καταστάσεως.
Πριν τολμήσει να κινηθεί ο στρατός για το νέο κίνημα ο Μεταξάς βρισκόταν στο Υπουργείο Στρατιωτικών και είναι αυτός που ελέγχει την κατάσταση. Το κύρος του Μεταξά στο στρατό είναι αδιαμφισβήτητο. Και ο λόγος του "θα φύγω νεκρός" βγήκε τραγικά αληθινός. Από το Υπουργείο στρατιωτικών έφυγε τι στιγμή του θανάτου του το 1941.
ην 7η Μαρτίου 1936 ο Σοφούλης πήρε εντολή από τον Βασιλέα να κάνει κυβέρνηση, την οποία όμως κατέθεσε άπρακτος.
Την 11η Μαρτίου 1936. Εισηγήθηκε τότε να δοθεί η εντολή στο Δεμερτζή και πάλι, υπό τον όρο ότι ο Μεταξάς θα κρατήσει τα πολεμικά Υπουργεία Ο Βασιλέας βολιδοσκόπησε πρώτα τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο που δεν δέχθηκε και στη συνέχεια ανέθεσε στον Δεμερτζή. Στην Νέα Κυβέρνηση ο Ιωάννης Μεταξάς ορκίζετε για δεύτερη φορά Υπουργός των Στρατιωτικών και ανέλαβε και τα χρέη του Αντιπροέδρου.
Η κριτική που ακλούθησε την εκλογή του Ιωάννη Μεταξά ως Υπουργού παρουσιάζει ενδιαφέρον στην ποικιλία της.
Ο Α. Μιχαλακόπουλος είπε : «Ήταν ο πλέον ενδεδειγμένος δια την αναδιοργάνωση των Πολεμικών Υπουργείων»
Ο «Ριζοσπάστης» Είχε τίτλο στο κύριο άρθρο του « Μεταξάς ο εχθρός του Λαού»
Οι Βενιζελικοί χαίρονταν γιατί «Εκηδεύθη ο παραγοντισμός»
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε επιστολή του προς τον Λουκά Ρούφο, 9 μέρες προ του θανάτου του, ανεφώνησε «Ζήτω ο Βασιλεύς»! γιατί απομάκρυνε μετά την τελευταίαν τους αυθάδειαν τους Παπάγο και Πλατή και Υπουργοποίησε τον Μεταξά.
Ο Παπανδρέου στο Ελεύθερον Βήμα του 11.4.1936 τον υπεδείκνυε ως Πρωθυπουργό Κυβερνήσεως των μικρών κομμάτων
Ο Πάγκαλος τον καλούσε από τις 6.3.1936 να κάνει δικτατορία
Δύο μέρες μετά την υπουργοποίηση του, στις 7 Μαρτίου σταματούν οι καταγραφές του Ημερολογίου του.
Ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής πεθαίνει την 13η Απριλίου 1936 και ο Ιωάννης Μεταξάς, ως Αντιπρόεδρος παίρνει την εντολή από τον Βασιλέα να σχηματίσει Κυβέρνηση. Ο Κονδύλης έχει πεθάνει στις 13 Ιανουαρίου και στις 18 Μαρτίου έχει πεθάνει στο Παρίσι και ο Βενιζέλος. Ο δε Τσαλδάρης που είναι άρρωστος, θα πεθάνει λίγο αργότερα.
Την 16η Απριλίου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς ψηφίστηκε στη Βουλή και με πρωτοφανή πλειοψηφία, 241 υπέρ, 16 κατά του ΚΚΕ, και 4 λευκά.. έγινε Πρωθυπουργός της Ελλάδος, με την ψήφο εμπιστοσύνης που έλαβε η Κυβέρνησή του στη Βουλή των Ελλήνων. Μπρος στα πολιτικά αδιέξοδα ο πολιτικός κόσμος του παρέδωσε την τύχη της Ελλάδος. Και αυτή ήταν μια σωστή απόφαση εκ μέρους του.
Μετά τις προγραμματικές δηλώσεις που πρωταρχική θέση είχαν η ετοιμασία του στρατού και η ομοψυχία του λαού η Γ' Αναθεωρητική Βουλή έκλεισε για τις θερινές διακοπές.
Ιωάννης Π.Μεταξάς
O Ιωάννης Μεταξάς είναι ο Εθνικός Κυβερνήτης της Ελλάδας (1936- 1941), που διαμόρφωσε την ουδέτερη εξωτερική πολιτική της στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και με δικτατορική διακυβέρνηση αντιστάθηκε στα φασιστικά καθεστώτα Ιταλίας και Γερμανίας με το σύνθημα «Για τους Έλληνες Υπέρ την Νίκη η Δόξα».
H μεγαλύτερη στιγμή της ζωής του είναι τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 και η απάντηση που έδωσε στο ιταμό τελεσίγραφο, που του επέδωσε ο Ιταλός Πρέσβυς Εμμανουέλε Γκράτσι, στην οικία του στην Κηφισιά, ζητώντας του να επιτρέψει την διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος.
Η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά «Alors c' est la guerre» (επομένως έχουμε πόλεμο), με την οποία κήρυξε τον υπέρ βωμών και εστιών πόλεμο, ενάντια στην Ιταλία, μία απόφαση που είχε πάρει μόνος του τον Μάρτιο του 1939, έχει μείνει στην ιστορία ως το "ΟΧΙ" των Ελλήνων στο φασισμό και την υποδούλωση της πατρίδας τους. Ο αγώνας, η ανδρεία και ο ηρωισμός ανδρών και γυναικών έως τις 6 Απριλίου 1941, άλλαξαν την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας.
Ο Ιωάννης Μεταξάς (1871-1941) κεφαλληνιακής καταγωγής, υπήρξε ένας διορατικός στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης (statesman), διακεκριμένος επιτελικός αξιωματικός, με ικανότητα αιφνιδιασμού του εχθρού και γνώστης διπλωματικών χειρισμών. Ένας κατ' εξοχήν πνευματικός άνθρωπος, του οποίου το όνομα έχει μείνει στην ελληνική και στην παγκόσμια ιστορία, για την αντίσταση της Ελλάδος κατά του Αξονος..
Ως άνθρωπος είχε τη φήμη προσώπου με ιδιαίτερο ήθος, πάθος για την πατρίδα του και σεβασμό στην ιστορία της. Τον διέκρινε συναισθηματικός πλούτος, οξυδέρκεια, διορατικότητα και ευθύτητα κρίσεως, αναλυτική φιλοσοφική σκέψη, αγάπη για διάλογο και άμεση πρακτική αντίδραση, αφού είχε εξαντλήσει τα θέματα με τους ειδήμονες. Πραγματοποίησε τις εκάστοτε αποφάσεις του με γενναιότητα και αυταπάρνηση, αποφασιστικότητα, μέτρο και σταθερότητα. Ευπατρίδης, αριστοκράτης και οπαδός του πλατωνισμού. Προ πάντων υπήρξε άνθρωπος του πνεύματος, λάτρης της φύσεως, της μουσικής και των εικαστικών τεχνών, αφοσιωμένος σύζυγος και τρυφερός οικογενειάρχης και πατέρας.
Τίμησε τον όρκο του σαν αξιωματικός στους Βαλκανικούς Πολέμους και ποτέ δεν ανέμειξε τον στρατό στην πολιτική ή στη δικτατορία. Με διορατικό πνεύμα προείδε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με επιτελικό πνεύμα και πρόνοια σε όλους τους τομείς, οργάνωσε την στρατιωτική και ηθική άμυνα της Ελλάδας και την ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική της. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που έκανε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936, σε συνεννόηση και συνεργασία με τον βασιλέα Γεώργιο Β'. Ο περιορισμός των κομουνιστών, όπως και κάθε αυστηρό μέτρο που έλαβε κατά την δικτατορική διακυβέρνηση, είχε σχέση με την ετοιμασία και την ολοκλήρωση της άμυνας της Ελλάδος και την άρτια στρατιωτική προπαρασκευή. Η Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, της οποίας ήταν αρχηγός, είχε στόχο την εθνική ομοψυχία, την κοινωνική και ηθική ετοιμασία και την εθελοντική οργάνωση των νέων για την άμυνα.
Η απάντηση που έδωσε στον Γκράτσι, ήταν για τους Έλληνες το έναυσμα, για να συνταχθούν με φρόνημα και πειθαρχία και να αγωνισθούν με ηρωισμό, ενωμένοι για τα ιδεώδη της φυλής.
Αγωνισθήτε δια την Πατρίδα, τας γυναίκας και
τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις.
Νυν Υπέρ πάντων ο αγών
( διάγγελμα Ι. Μεταξά 28ης Οκτωβρίου 1940)
Η προσφορά του Ιωάννη Μεταξά στην οργάνωση του ελληνικού στρατού, πριν και μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, και η νικηφόρα συμμετοχή του στα πεδία των μαχών, λήγει με την εξορία του στην Κορσική το 1917. Τον ακολουθεί η σύζυγός του και τα δύο κοριτσάκια του, ηλικίας 5 και 6 ετών. Θα ακολουθήσουν τρία χρόνια περιπετειών μοναξιάς και απελπισίας. Από την Κορσική αναγκάζεται το 1918, να δραπετεύσει στην Σαρδηνία, μόνος χωρίς την οικογένεια του, μαζί με τον Δημήτριο Γούναρη (μετέπειτα Πρωθυπουργό) και τον Γεώργιο Πεσμαζόγλου, με τον φόβο ότι οι Γάλλοι θα τους εκτελέσουν. Στην Κορσική παραμένουν η σύζυγος του, κρατούμενη των Γάλλων συμμάχων, με τα παιδιά της επί ένα επτάμηνο. Η οικογένεια θα ξανασμίξει στην Σιένα το 1919, όπου θα παραμείνουν ακόμα ένα χρόνο. Και ενώ είναι έτοιμοι να εγκατασταθούν για την υπόλοιπη ζωή τους στην Φλωρεντία, η ανατροπή του Βενιζέλου τον φέρνει πίσω στην Ελλάδα, όταν τον καλεί ο Δ. Γούναρης με τον οποίο τελικά δεν θα συνεργαστεί.
Ακολουθεί η περίοδος που ο Ιωάννης Μεταξάς συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή. «Θεωρώ πολιτικήν ελευθερίαν ως ύψιστον αγαθόν» σημειώνει 2.4.1922, δημιουργώντας πρώτα την ομάδα των Μεταρρυθμιστών και στη συνέχεια το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων, του οποίου το πρόγραμμα ανακοινώνεται στη εφημερίδα
«Νέα Ημέρα» στις 13.10.22 «Είμαι αποφασισμένος να αποθάνω υπέρ της ελευθερίας του λαού.»
Πολιτεύτηκε με απόλυτη νομιμοφροσύνη, μέ Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αντιμετωπίζοντας ρεαλιστικά την αβασίλευτη μορφή της. Στο διάστημα αυτό τακτικά βρέθηκε αντιμέτωπος με την βενιζελική παράταξη, όμοια και με την αντιβενιζελική. Αγωνίστηκε πολλές φορές και με κίνδυνο της ζωής του, για τους φιλελεύθερους δημοκρατικούς θεσμούς και μεσολάβησε προκειμένου να ισορροπήσει τα άκρα, να ελαττώσει την οξύτητα των παθών και το πνεύμα του διχασμού, την αστάθεια και τις επαναστάσεις. Οι απειλές δολοφονίας του υπήρξαν συχνές σε αυτό το διάστημα και αυτοεξορίστηκε για λίγο μετά το κίνημα Λεωναρδόπουλου - Γαργαλίδη που συμμετείχε. Η παρουσία του και ο αγώνας του στόχο είχε την ομαλότητα και την ειρηνική εξέλιξη. Η συμβολή του αυτής της εποχής, μάλλον άγνωστη στο ευρύ κοινό, δεν έχει εκτιμηθεί στην βιβλιογραφία. Αγνωστες είναι και οι απαντήσεις στις προτάσεις που του έκαναν Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκης, Εξαδάκτυλος, προκειμένου να αναλάβει ευθύνες για την Μικρασιατική Εκστρατεία. Οι σχετικές συνομιλίες της 25ης και της 29ης Μαρτίου 1921, αναφέρονται στο Ημερολόγιο τόμος 3ος σελ. 70-101.
Η απογοήτευσή του όμως από τον πολιτικό κόσμο εμφανής από την αρχή της ζωής του είναι καταγεγραμμένη σε πολλά κείμενα στο Ημερολόγιο του, τόσο για τα άλλα κόμματα όσο και για την αστάθεια προσώπων που τον περιβάλουν. Υπάρχουν όμως και οι σταθεροί πολιτικοί φίλοι, οι ίδιοι σε όλη του την ζωή.
Βέβαιο είναι ότι ο χαρακτήρας και η προσωπικότητά του απέχουν από το πρότυπο της μικροπολιτικής «τις έντιμες ατιμίες των αντιπάλων, τα τραβήγματα των εφημερίδων, το άγχος των συνδυασμών, τη ρουσφετολογία, τις μυριάδες των συμβιβασμών που επιβάλει η κομματική ρουτίνα, και που μπορούν να φθείρουν ψυχικά και διανοητικά ένα ηγέτη προικισμένο με στοιχειώδη ηθική ακαμψία, με ελάχιστη έστω δόση ιδανικών, πόσο μάλλον αυτόν που αντιλαμβάνεται την αποστολή του σαν «ιερατεία» προς το Έθνος.
Στις σημειώσεις του Ημερολογίου, ανάμεσα σε όλες τις αντιξοότητες δεν λείπει και το κεφαλλονίτικο πνεύμα και η διάθεση για χιούμορ,
29 Απριλίου 1925, Τετάρτη. Λιοντάρι. Κωμικός Ροζάκης με προσφωνεί εκ μέρους λαού τελείως απόντος».
6 Σεπτεμβρίου 1925 «Διστάζω να ομιλήσω ...Κατόπιν μανθάνω εντύπωσις αρίστη. Αλλά χωρικοί δεν ηνόησαν τίποτε».
27 .Οκτωβρίου 1925 «Δεν με θέλει η Ελλάδα θέλει δημοκόπους». (Πελοποννήσος)
Με την επάνοδο του Βενιζέλου το 1928, ο Μεταξάς αντιμετωπίζει και προβλήματα υγείας στην οικογένειά του. Για ένα διάστημα μέσα σε βαθειά απογοήτευση, αποσύρεται από την πολιτική ζωή και συντροφεύει την κόρη του σε σανατόριο στην Ελβετία. Επανέρχεται στην πολιτική σκηνή μετά τις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου 1932, που σήμαναν το τέλος της 2ης τετραετίας του Βενιζέλου. Η ανασύσταση του Στρατιωτικού Συνδέσμου (όπως το 1909) και τα δύο κινήματα που ακολουθούν, του Πλαστήρα του 1933 και των αξιωματικών του Ναυτικού το 1935, θα είναι η χαριστική βολή στην προσπάθειά του να πολιτευτεί με τους ισχύοντες κανόνες. Οπαδός της μη αναμείξεως του στρατού στην πολιτική, ο Ιωάννης Μεταξάς παίρνει μέρος στην καταστολή και των δύο κινημάτων, ως ο κύριος μοχλός. Αρθογραφεί σε εφημερίδες τονίζοντας τισ αδυναμίες του κοινοβουλεθτισμού.
Η Αμερική και η Ευρώπη έχει περάσει το οικονομικό Κραχ του 1929, το κομουνιστικό κίνημα είναι σε διωγμό σε όλη την Ευρώπη, λόγω των εξελίξεων και γεγονότων της Ρωσίας και η ροπή προς μονοκομματικά καθεστώτα είναι εμφανής στην ειδησεογραφία. Με το κίνημα του Κονδύλη επιστρέφει στην Ελλάδα ο Βασιλέας Γεώργιος (Νοέμβριος 1935). Μία νέα περίοδος ανοίγεται στην πολιτική σταδιοδρομία του Ιωάννη Μεταξά. Ο θόνατος τών πολιτικών αρχηγών, Κονδύλη, Βενιζέλου, Δεμερτζή, Τσαλδάρη, θα του ανοίξει τον δρόμο προς την αρχή.
Η σημαντική παρουσία του αυτής της περιόδου είναι η συμμετοχή του με 56 βουλευτές στην Κυβέρνηση Αλεξάνδρου Ζαίμη, που παράγει σημαντικό έργο ως Υπουργός Συγκοινωνιών. Προσωρινά για ένα διάστημα και Υπουργός Δικαιοσύνης 4.12.1926-17.8.1927- 8.2.1928-4.7.1928. Ο αντίστοιχος φάκελος υπάρχει στα Γ.Α.Κ. Χρημάτισε επίσης αργότερα 1932-33 Υπουργός Εσωτερικών, 1936 Υπουργός Στρατιωτικών. 1936 Αντιπρόεδρος Κυβερνήσεως Δεμερτζή. (Ως Εθνικός Κυβερνήτης Υπουργός Εξωτερικών, Στρατιωτικών, Ναυτικών, Αεροπορίας, Παιδείας μετά το 1938).