Από πότε μιλάμε για Αριστερά (και αριστερούς) στην Ελλάδα;,

 

του Νίκου Σαραντάκου

Σε ένα ιστολόγιο που υποτίθεται πως αντιπροσωπεύει ό,τι καλύτερο έχουν να παρουσιάσουν οι φίλοι του ΚΚΕ από πλευράς θεωρητικών επεξεργασιών, διατυπώθηκε πρόσφατα η καινοφανής άποψη ότι η έννοια και η λέξη «Αριστερά» στην Ελλάδα υπάρχει από το 1951 μόνο, όταν ιδρύθηκε η ΕΔΑ, ότι στα ντοκουμέντα του ΚΚΕ της περιόδου 1922-1949 δεν χρησιμοποιείται ο όρος αριστερά, ότι ο Ριζοσπάστης της εποχής δεν μιλούσε για αριστερά και αριστερούς.

Αυτή η θέση χρησιμοποιείται στη συνέχεια για να διαχωρίσει το ΚΚΕ από την Αριστερά και να φορτώσει όλα τα στραβά κουλούρια του αριστερού κινήματος στην «ηττημένη από γεννησιμιού της» Αριστερά.

Το σημερινό ΚΚΕ και άλλες φορές έχει διαχωρίσει τον εαυτό του από την Αριστερά, και μάλιστα με τον επισημότερο δυνατό τρόπο, με δήλωση της Αλέκας Παπαρήγα («Εμείς δεν είμαστε Αριστερά. Είμαστε Κομμουνιστικό Κόμμα»). Και είναι βέβαια κατανοητό να προσπαθούν κάποιοι να τεκμηριώσουν την αντιενωτική (και θαρραλέα, θα έλεγε κανείς, με έναν τρόπο τουλάχιστο) πολιτική του σημερινού ΚΚΕ, αλλά δεν είναι θεμιτό να επιχειρείται να ξαναγραφτεί η ιστορία.

Αναδιφώντας τις σελίδες του Ριζοσπάστη, που ευτυχώς υπάρχουν ονλάιν στον ιστότοπο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, βρίσκει κανείς πάμπολλες αναφορές σε αριστερούς και αριστερά, σαν ένα υπερσύνολο που περιλαμβάνει και τους κομμουνιστές. Μερικά πρόχειρα παραδείγματα:

* Στη δεκαετία του 1920 οι κομμουνιστές δάσκαλοι συμμετείχαν στην Αριστερή Παράταξη. Υπάρχει και σχετικό βιβλίο, έκδοση Σύγχρονης Εποχής, «Η Αριστερή Παράταξη των Δασκάλων στον μεσοπόλεμο».

* Μετά το 1930 και τη διάλυση της Φοιτητικής Συντροφιάς, οι φοιτητές που ανήκαν στην ΟΚΝΕ δραστηριοποιούνταν μέσα από την ενιαιομετωπική Αριστερή Παράταξη. Για παράδειγμα, στον Ριζοσπάστη της 31.3.1934 διαβάζουμε για «Νέα νίκη της Αριστερής Παράταξης στο πανεπιστήμιο … στη διοίκηση βγήκαν 5 αριστεροί φοιτητές και 4 ανεξάρτητοι». Λίγο αργότερα, στις 17 Απριλίου 1934, οι Αριστεροί Σπουδαστές Πολυτεχνείου παίρνουν μέρος στο Πανελλαδικό Αντιφασιστικό Συνέδριο.
* Σε ρεπορτάζ για καπνεργατική απεργία, ο Ριζοσπάστης στις 18.6.1928 γράφει ότι «Αριστεροί και συντηρητικοί αγωνίζονται σκληρά μα αποφασιστικά». Ολοφάνερα, στους αριστερούς περιλαμβάνει και τους κομμουνιστές καπνεργάτες.
* Στις 9 Οκτωβρίου 1930, διαβάζουμε ότι σε αντιπολεμική συγκέντρωση, ο Πέτρος Πικρός, ο κορυφαίος τότε διανοούμενος του Κόμματος, απεύθυνε έκκληση στους «αριστερούς διανοούμενους».
* Στις 16 Νοεμβρίου 1935, ο Ριζοσπάστης ειρωνεύεται δηλώσεις του υπουργού Εργασίας Καρτάλη, τονίζοντας ότι «κατά εκατοντάδες συλλαμβάνονται όχι μόνο οι αριστεροί, αλλά και οι ρεφορμιστές και συντηρητικοί εργάτες». Εδώ προφανώς περιλαμβάνει τους κομμουνιστές στους αριστερούς.
* Τα Χριστούγεννα του 1935 το ΚΚΕ εξέδωσε το «Ημερολόγιο του Λαού», λογοτεχνική εορταστική έκδοση ποικίλης ύλης, στην οποία, όπως διαφήμιζε ο Ριζοσπάστης, συνεργάζονται «οι κορυφαίοι δημοκράτες και αριστεροί διανοούμενοι και λογοτέχνες».
* Στις 26 Αυγούστου 1926, λίγες μέρες μετά την ανατροπή της δικτατορίας του Θ. Πάγκαλου, δημοσιεύεται στον Ριζοσπάστη κύριο άρθρο με τίτλο «Αριστερή δημοκρατική κυβέρνηση» (δεν ήταν ανάθεμα τότε!), την οποία το ΚΚΕ θεωρούσε απαραίτητη προϋπόθεση για να δοθεί στην εργατική τάξη η δυνατότητα να συνεχίσει τον αγώνα της για την εγκαθίδρυση εργατοαγροτικής κυβέρνησης.

Αλλά μπορεί να μας πουν ότι το 1926 το κόμμα ήταν ακόμα ανώριμο, οπότε πάμε 20 χρόνια αργότερα.

* Στον Ριζοσπάστη της 7 Μαρτίου 1946, σε πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο «Μπροστά στον κίνδυνο της δημοκρατίας», ο Νίκος Ζαχαριάδης, γράφοντας για την πορεία προς τις νόθες εκλογές της 31ης Μαρτίου (στις οποίες τελικά δεν συμμετείχε η Αριστερά), λέει μεταξύ άλλων:

«Φυσικά η δημοκρατική Αριστερά δεν μπορούσε να πάρει μέρος στη συμπαιγνία αυτή, και έτσι η κοινή διακήρυξη της 3 του Μάρτη που δημοσίευσαν η Ένωση Δημοκρατικών Αριστερών, το ΣΚ-ΕΛΔ, οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι, οι Δημοκρατικοί Σύλλογοι τη Αθήνας και του Πειραιά και ο Πολιτικός Συνασπισμός των Κομμάτων του ΕΑΜ ξεκαθαρίζει ολόπλευρα το ζήτημα αυτό. Η ενιαία δημοκρατική Αριστερά δεν πρόκειται να πάρει μέρος στις «εκλογές» της 31 του Μάρτη. Για να πάρει μέρος στις εκλογές βάζει ορισμένες ελάχιστες δημοκρατικές προϋποθέσεις. Δε ζητά η δημοκρατική Αριστερά «ιδεώδεις», «απόλυτα λεύτερες» εκλογές, γιατί για την Ελλάδα ένα τέτοιο πράγμα στάθηκε πάντοτε ουτοπία…».

Θα μπορούσα να παραθέσω δεκάδες άλλα αποσπάσματα αλλά δεν έχει νόημα, ολοφάνερο είναι πως ο όρος Αριστερά στην Ελλάδα δεν γεννήθηκε το 1951 και πως το ΚΚΕ τον χρησιμοποιούσε, συμπεριλαμβάνοντας και τον εαυτό του στην Αριστερά. Ιδιαίτερα εύγλωττο είναι το απόσπασμα του Ζαχαριάδη.

Αλλά αυτά συμβαίνουν όταν σε ένα ιστορικό κόμμα απομένουν οι ημιμαθείς και οι φανατικοί –μετά τον Φλωράκη θα αφορίσουν και τον Ζαχαριάδη!