Ο Καραμανλισμός, η Αριστερά και ο Προκόπης Παυλόπουλος

γραφει ο Χαρης Μπεκιαρης

Τις τελευταίες μέρες η ανάλυση «γιατί τον Πάκη» έχει κυριαρχήσει και δυστυχώς τις περισσότερες φορές αποτυπώνεται σε ρηχές προσεγγίσεις. Μετριοπαθής, ευγενής και καταξιωμένη προσωπικότητα στον ακαδημαϊκό και πολιτικό χώρο για τους «υπέρ», δεξιός, κομματικός, υπουργός του Δεκέμβρη του 2008, απαθής θεατής του σόου Κασιδιάρη-Δούρου-Κανέλλη-Παπαδάκη για τους «κατά». Ως εκεί.

Στην πραγματικότητα η επιλογή Παυλόπουλου, εκτός της αναγνώρισης προς το πρόσωπο και τη διαδρομή του, αποτελεί απόδειξη σεβασμού στην Καραμανλική πολιτική παιδεία, της οποίας είναι σημαντικός εκπρόσωπος. Γι αυτό άλλωστε η αρχική επιλογή Τσίπρα ήταν ο Κώστας Καραμανλής. Ακόμα και «Καραμανλικοί», συχνά αγνοούν βασικές πτυχές αυτής της πολιτικής «σχολής».

Σε όλη τη μεταπολεμική ελληνική ιστορία, παρόλο που οι ιδεολογικές διαφορές ήταν μεγάλες και η πολιτική αντιπαράθεση έντονη, ο «Καραμανλισμός» και η Αριστερά συχνά συναντιόντουσαν, όχι απαραίτητα σε μονοπάτια ταύτισης ή συμφωνίας, αλλά σίγουρα σεβασμού και σύμπνοιας στα αυτονόητα. Το φλερτ Καραμανλισμού-Αριστεράς είναι παλιό, ξεκινά το 1955, στην πρώτη οκταετία διακυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή και συνεχίζεται μεταπολιτευτικά από το 1974, όλες τις περιόδους που ο «ένοικος» του Μαξίμου λεγόταν Καραμανλής.

Το Σεπτέμβριο του 1955, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέβαλε τον οριστικό τερματισμό των πολιτικών εκτελέσεων.

Μέχρι το 1963, απελευθέρωσε το 90% των πολιτικών κρατουμένων και εκτοπισμένων της μετεμφυλιακής περιόδου. Δημιούργησε κοινωνικούς θεσμούς όπως τον OΓA, πίστευε στην ανάγκη συνεργασιών, οδήγησε το 1974 στην Προεδρευόμενη Δημοκρατία και σε δημοκρατικό Σύνταγμα, νομιμοποίησε την Αριστερά, δε δίστασε να διαφωνήσει με τη Mεγάλη Bρετανία και τις HΠA για εθνικά θέματα όπως η εισβολή στην Κύπρο. Η Αριστερά, υπό αυτά τα δεδομένα, όσο κι αν τον αντιπολιτεύτηκε, ουσιαστικά σεβάστηκε αληθινά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

«Ο όρος Δεξιά ήταν το πιο συκοφαντημένο brandname στην ιστορία του τόπου», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μανώλης Κοττάκης στο «Καραμανλής-Off the record», σημαντική βιβλιογραφική πηγή του παρόντος ως προς γεγονότα και ημερομηνίες της περιόδου 2004-2009. Παραμονές των εκλογών του 2004 ο Κώστας Καραμανλής δήλωνε ότι η ΝΔ είναι «μη δεξιά». Στο δρόμο για τις εκλογές δήλωσε στο περιοδικό «Διαβάζω» ότι μελετά το «Κεφάλαιο» του Μαρξ, επισκέφθηκε τον Αι Στράτη, ενώ συνομιλούσε τακτικά με τους «παλιούς» της ελληνικής Αριστεράς, Φλωράκη, Θεοδωράκη, Κύρκο.

Σταδιακά εγκαθίδρυσε τον όρο «κοινωνικό κέντρο». Στην προεκλογική ομιλία του 2004 στην Αθήνα, ο Καραμανλής χρησιμοποίησε σύνθημα με το οποίο ο Λένιν είχε αρχίσει την Οκτωβριανή επανάσταση, «τώρα είναι η ώρα». Για όσους αναγνωρίζουν την αξία των συμβολισμών, αυτές οι επιλογές αποτελούσαν έμπρακτη υπέρβαση ιδεολογικών και κομματικών γραμμών, άνοιγμα ενότητας. Η διαδρομή του Κώστα Καραμανλή από το 1997 που ανέλαβε την ηγεσία της ΝΔ έως τη διακυβέρνηση 2004-2009 σημαδεύτηκε από μια υπερκομματική πολιτική συμβολισμών και ουσίας.

Το 1998 η ΝΔ συνεργάστηκε με την Αριστερά στις Νομαρχιακές και εξελέγη στην Υπερνομαρχία Αττικής το ιστορικό στέλεχος της ΕΔΑ Θεόδωρος Κατριβάνος, ενώ το 2002 υποστηρίχθηκε η υποψηφιότητα Γιάννη Τζαννετάκου.

Ο Καραμανλής ενημέρωσε την Αλέκα Παπαρήγα πριν καλέσει το ΝΑΤΟ να συνδράμει στην ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Η ΝΔ ψήφισε μαζί με το ΚΚΕ και το ΣΥΡΙΖΑ τα βασικότερα 8 από τα 14 άρθρα του νόμου για το βασικό μέτοχο, αρχιτέκτονας του οποίου μάλιστα ήταν ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος. Όταν η θιγόμενη διαπλοκή άρχισε να επιτίθεται στην κυβέρνηση, ο Μίκης Θεοδωράκης και η Ελευθεροτυπία κατήγγειλαν τα περίφημα «τηλεδικεία». Η ΝΔ ανταπέδωσε τη στήριξη με ομιλία Ρουσόπουλου σε εκδήλωση του Συνασπισμού για τη διαφάνεια (20/1/2005).

Η ΝΔ ψήφισε μαζί με το ΣΥΡΙΖΑ το νομοσχέδιο για βοήθεια στους 2.500 ανέργους των Κλωστοϋφαντουργείων Νάουσας, των Λιπασμάτων Δραπετσώνας κ.α. Επί Καραμανλή ψηφίστηκε και τροπολογία με την οποία εξομοιώθηκαν οι ανάπηροι ειρηνικής περιόδου (Δημοκρατικού Στρατού, Αντιδικτατορικού Αγώνα), παρά τις αντιδράσεις βουλευτών και ρύθμιση για τη νοσηλεία αντιστασιακών στο στρατιωτικό νοσοκομείο ΝΙΜΙΤΣ.

Σε πολιτικό επίπεδο, ο Καραμανλής, ψηφίζοντας το εκλογικό σύστημα για την ανάδειξη δημάρχων με 42% από την πρώτη Κυριακή, διευκόλυνε την αυτόνομη κάθοδο του ΣΥΡΙΖΑ (τότε ΣΥΝ) στις δημοτικές του 2006, χωρίς συνεργασίες με το ΠΑΣΟΚ και ουσιαστικά τον βοήθησε να φτάσει στο 5% των εθνικών του 2007.

Σε επίπεδο συμβολισμών, ο Καραμανλής σεβάστηκε έμπρακτα την ιστορία της Αριστεράς. Κατασκευάστηκε το Μνημείο Διακοσίων Πεσόντων Κομμουνιστών την Πρωτομαγιά του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής (24/6/2005), εγκαινιάστηκε το μουσείο Δημοκρατίας του Αι Στράτη (30/11/2007), ο Καραμανλής παρέστη στην κηδεία του Χαρίλαου Φλωράκη στον Περισσό, υποδέχτηκε το Σύλλογο Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 στο Μαξίμου, παραμονή της γιορτής του Πολυτεχνείου (16/11/2006) και διατήρησε επικοινωνία με την ηγεσία της Αριστεράς. Ο Αλέκος Αλαβάνος τον επισκέφθηκε τρεις φορές στο Μαξίμου για τους Πακιστανούς, το Ευρωσύνταγμα και τα γεγονότα του Δεκεμβρίου. Η Αλέκα Παπαρήγα τον στήριξε με δηλώσεις της στο θέμα των Ρωσικών αγωγών και στα επεισόδια του Δεκεμβρίου. Στο Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου τοποθετήθηκε ο Παντελής Βούλγαρης, αν και παραιτήθηκε υπό τις κατηγορίες συντρόφων του ότι η συνεργασία με τη Δεξιά αποτελεί προδοσία… Παρουσία επίσης στο βιβλίο του Μανώλη Γλέζου για τα 50 χρόνια από την ίδρυση της ΕΔΑ, αλλά και στο βιβλίο του Λεωνίδα Κύρκου. Ενισχύθηκε οικονομικά η Εταιρία Μελετών Αριστερής Νεολαίας μέσα από προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας και φυσικά εξετάστηκε σοβαρά η πιθανότητα, το 2005 να πρότεινε ο Καραμανλής για Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Νίκο Κωνσταντόπουλο.

Η κεντρώα πολιτική Καραμανλή ήταν ξένη προς την έως τότε φυσιογνωμία της ΝΔ. Πολιτικός φιλελευθερισμός που άρεσε στο Κέντρο και την Αριστερά δυσαρεστώντας συχνά τη Δεξιά.

Θεσμοθετήθηκε το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, ψηφίστηκε νόμος για ανέγερση ισλαμικού τεμένους στην Αθήνα, καθιερώθηκε ποσόστωση 5% για προσλήψεις μουσουλμάνων στο δημόσιο και νόμος για την αποτέφρωση νεκρών. Αφαιρέθηκε από την Εκκλησία η δυνατότητα να γνωμοδοτεί για κατασκευή ναών ξένων δογμάτων, εκδόθηκε η εγκύκλιος Ράμμα με την οποία διακόπηκε η εξομολόγηση μαθητών από κληρικούς στα σχολεία και καθιερώθηκε η ελεύθερη επιλογή όρκου στα δικαστήρια με βάση το νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ο πολιτικός όρκος των Βουλευτών είχε ήδη καθιερωθεί ως επιλογή, από το Σύνταγμα του 1974. Θεσμοθέτηση του καθεστώτος του «επί μακρός διαμένοντος» για τους μετανάστες και δικαίωμα ψήφου σε όσους θα έπαιρναν πιστοποιητικό επάρκειας γνώσης ελληνικής γλώσσας. Καθιερώθηκε η ποσόστωση 1/3 για υποχρεωτική συμμετοχή γυναικών στα ψηφοδέλτια των κομμάτων, εξελέγη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Βουλής, η Άννα Ψαρούδα- Μπενάκη και ορίστηκε η πρώτη γυναίκα Υπουργός Εξωτερικών, η Ντόρα Μπακογιάννη. Η κυβέρνηση Καραμανλή στον κοινωνικό τομέα επίσης καθιέρωσε τις άδειες μητρότητας και πατρότητας.

Με τέτοιες επιλογές ο Καραμανλής φιλοτέχνησε την εικόνα του υπερβατικού και υπερκομματικού ηγέτη, μακριά από την έννοια τους κλασικού δεξιού πολιτικού. Σε συνδυασμό με τη δεδομένη δημοτικότητά του, το προφίλ και το ήθος του, δεν ήταν έκπληξη όταν ο Αλέξης Τσίπρας αρχικά σκέφτηκε Καραμανλή για Πρόεδρο της Δημοκρατίας και η τελική πρόταση Παυλόπουλου αποτέλεσε την ιδανική επιλογή για να τιμηθεί ο «Καραμανλικός» χώρος.

Ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας λοιπόν, δεν είναι ο Υπουργός της δολοφονίας Γρηγορόπουλου και ο θεατής του σόου Κασιδιάρη. Υπήρξε στενός συνεργάτης τόσο του Εθνάρχη όσο και του Κώστα Καραμανλή και η διαδρομή του έχει συνδεθεί με σημαντικές πολιτικές πράξεις, όπως ο «Βασικός Μέτοχος» που απαγόρευε σε εργολάβους του δημοσίου να είναι ιδιοκτήτες ΜΜΕ, το Βέτο στο Βουκουρέστι, η νομική ενασχόληση με το θέμα των Γερμανικών αποζημιώσεων, η νομική τεκμηρίωση της πολιτικής των αγωγών απέναντι στις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, το σύμφωνο μετανάστευσης με το οποίο η ΕΕ αναγνωρίζει τα σύνορα της Ελλάδας ως σύνορα της Ευρώπης.

Κυρίως όμως, στο κομμάτι που ενισχύεται περισσότερο η πρόταση Τσίπρα, ο Προκόπης Παυλόπουλος επεξεργάστηκε και διατύπωσε νομικά επιχειρήματα που «βγάζουν» αντισυνταγματικό τον ΕΝΦΙΑ και άλλα μέτρα του μνημονίου, τα οποία δε δίστασε να καταγγείλει παρόλο που ήταν εν ενεργεία Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας.

Η Καραμανλική αναφορά του νέου Προέδρου και η πολιτική του διαδρομή και στάση, αποτελούν τη χρυσή τομή ενότητας που απαιτεί η συμβολική θέση του «αρχηγού του κράτους». Η υπερκομματική και διαλλακτική πολιτική νοοτροπία εξάλλου αποτελεί χαρακτηριστικό όλων των Προέδρων της Ελληνικής Δημοκρατίας από το 1974. Το πολιτικό σύστημα σε αυτόν τον τομέα δεν έχει κάνει ποτέ λάθος.